Bilardo tarihi

Bilardo acik alanda oynanan bir oyun olarak 14. yy'da ortaya cikti. Cesitli kaynaklara gore ilk bilardo masasi 1470'te goruldu. Oyunun yayginlasmasi ise Louis 14'un saltanat doneminde gerceklesti. Oyun halk arasinda da sikca oynanmaya basladi ve bilardo uzerine ilk kitaplar 17.yy'da Ingiltere ve Fransa'da yazildi.Oyunda kullanilan sopalarin ucu kivrikti ve "bilardo" diye adlandiriliyordu.Eskiden istakalar ince degildi ve kalin uc yuzeyleri toplari iskalamamayi sagliyodu. Oyunda istaka disinda "mace" adi verilen ve hokey sopasina benzeyen yardimci araclar da kullaniliyordu, fakat banta yakin toplarda vurusu zorlastirdigindan bunlarin kullanimindan vazgecildi. Istakalarda en buyuk gelisme, 1818'de kosele uc ve tebesir kullaniminin baslamasiyla gerceklesti. Iki parcali istakalar ise ilk kez 1829'da uretildi. 1834'te arduvaz, 1845'te kaucuk bantlar bilardo masasina uygulandi ve daha sonra merkezi agirlik merkezi ile cogu zaman farkli olan fildisi toplarin yerine sentetik toplar kullanilmaya baslandi.Bilardoda kullanilan araclardaki tum bu teknik gelismeler, bu zamana kadar delikli masalarda oynanan oyun turunun disinda, oynanmasi daha guc olan karambol ve uc bant gibi disiplinlerin ortaya cikmasinda buyuk rol oynadi. 2. Dunya Savasi'ndan once Avrupa, Asya ve Latin Amerika'da hala populer olan karambol bilardo, ABD'de yerini uc bant bilardoya birakti. 1910 yilindan 1950'lere kadar uc bant bilardoda uc Amerikali soz sahibiydi. Bunlar Jake Schaefer, Welker Cochran ve Willie Hoppe'tu. Amerikalilarin uc banttaki bu ustunlugune 1962'den beri uluslararasi turnuvalarda buyuk basarilar kazanan, kendi atis sistemlerini gelistiren ve tum zamanlarin en iyi oyuncusu olarak gosterilen Belcikali Raymond Ceulemans son verdiGünümüz bilardosunun ilk örnekleri 16.yüzyılda saraylarda görülmüştür. Önceleri tahta zemin ve tahtadan yapılmış bantlarla oynanan bilardo gerek malzeme gerekse kuralar açısından değişimlere uğrayarak bugünkü konumuna gelmiştir. Bilardo topları fil dişli malzemeden imal edilmiş ancak 19.yüzyıl sonlarında sentetik toplar kullanılmaya başlamıştır. Lastik bant ve kösele ucun icadı ıstakaların günümüzdeki şekli alması sürekli değişen kurallar sonucu 20.yüzyıl başlarında bir yarışma sporu olarak ortaya çıkmıştır. İlk önce delikli masalarla daha sonra üç topla Fransa’da oynanmaya başlamıştır. Delikli bilardo (poll) Avrupa kökenli olmasına karşı Amerika’da daha yaygındır. Bu sebeple de Amerikan bilardosu olarak tanınmaktadır. Snooker ise İngilizler tarafından oynandığı için İngiliz bilardosu olarak tanınmaktadır. Bilardonun başlangıç tarihi ile ilgili çok kesin bulgular bulunmamaktadır. Bu konudaki en eski tarih ve iddia, ünlü filazof Anacharsis'in M.Ö. 400'de Yunanistan'da bilardoya benzer bir oyun gördüğünü söylemesidir. M.S. II. yüzyılda İrlanda Kralı Catkıre MORE'in öldükten sonra prinçten yapılmış 55 top ile, aynı malzemeden yapılmış masa ve ıstakalar bırakmış olduğu yazılı kayıtlarda bulunmaktadır.
Ünlü İngiliz yazar Shakespare'nin, bir eserindeki Cleopatra'nın cariyesi Charmian'a "Hadi gel bilardo oynayalım" diye hitap etmesi, bu dönemde bilardonun bilinmekte olduğu anlamını çıkarmamızı sağlar. Bazı yazarlar, Fransızca "Billie" (top) kelimesinin türevi olarak kabul ederek bilardonun menşeini bu ülke olarak kabul ederler.
Birçok yazar da İngiltere kökenli olduğunu ve yerde toplar ve sopalarla oynanan Pall-Maill adlı oyundan türediğini söyler.
Fransa Kralı 16.Lui zamanında saraylarda büyük ilgi görmeye başlayan bilardo sporu, oldukça ilginç bir gelişim süreci yaşamıştır.
Yerden masaya, ahşap zeminden mermere, kriket terzı sopalardan ıstakaya, çuhaya, lastik bantlara, kösele uca ve tebeşire kadar uzanan gelişmeleri, bu konularda yoğun ve bilimsel araştırmalar yapmış olan değerli ustamız Sn.Mehmet ARIKAN'ın kalemi ile sizlere aktarıyorum..